Trúc Lâm tịnh viện có diện tích rộng hơn 3ha, tọa lạc trên đảo Hòn Tre, nơi có Khu công viên giải trí Vinpearl Land nổi tiếng của thành phố biển Nha Trang, được khởi công xây dựng vào tháng 4-2007 và đã làm lễ khánh tạ lạc thành vào tháng 9-2008, với tổng kinh phí hàng chục tỷ đồng.
Qua khỏi tam quan, từng bước chậm rãi ngắm nhìn hai bên cây xanh và cỏ mượt, khách có thể đọc được trên những tấm bia đá nhỏ có chạm khắc những câu kinh, bài kệ Pháp Cú khuyên lơn nhắc nhở mình trên bước đường học Phật. Tịnh viện Trúc Lâm nằm trên đỉnh núi đầu mũi đảo tựa lưng vào vách đá, mặt hướng ra vịnh Nha Trang xinh đẹp về hướng Đông bắc, được đặt tên và thờ phụng theo Thiền phái Trúc Lâm - dòng thiền đặc trưng của Việt Nam - do Trúc Lâm Đại đầu đà Điều ngự Giác hoàng Trần Nhân Tông khai sáng, nhưng không trực thuộc tông môn Trúc Lâm Yên Tử do Hòa thượng Thích Thanh Từ khởi xướng khôi phục và phát triển trong những năm qua. Quần thể kiến trúc tịnh viện mang đậm phong cách kiến trúc chùa chiền miền Bắc, được bài trí thiết kế theo kiểu “Nội công ngoại quốc”, gồm ngôi chánh điện, nhà hậu tổ, hậu đường, trai đường, tịnh thất… với mái lợp ngói âm dương, đầu hồi lượn cong, các nóc cù giao phết màu lam trang nhã và cột kèo, rui mè, cửa vách… đều được kết cấu bằng gỗ mộc mộng xẻ, không dùng một cây đinh hay tấc sắt nào. Đức Quán Thế âm lộ thiên Tịnh viện tôn trí tổng cộng 72 pho tượng Phật, Bồ tát, La hán, Long thần Hộ pháp, chư Thiên, chư Tổ bằng đồng và gỗ quý sơn son thếp vàng được chuyển từ miền Bắc xa xôi vào, hòa cùng những bức hoành phi, liễn đối, tràng phan, bảo cái, chuông mõ, phướn lọng, pháp cụ, pháp khí, đèn hoa… tạo nên một ngôi Tam bảo trang nghiêm, cổ kính. Trên chánh điện, khách có thể chiêm bái các bộ tượng Tam thế Phật, Di Đà tam tôn, Di Lặc, Phật Sơ sinh hay tượng chư vị Bồ tát Quan Âm Tống Tử, Thiên Thủ Thiên Nhãn, Văn Thù Sư Lợi, Đại Thế Chí… Hai bên chánh điện có tượng của các vị Hộ pháp quen thuộc như: Khuyến Thiện - Trừng Ác, Bát bộ Kim Cang, Tứ trấn Thiên Vương, Phạm Thiên - Đế Thích… Nhà hậu tổ có Thánh tượng của chư Tổ sư Thiền như: Ma Ha Ca Diếp, Bồ Đề Đạt Ma, Tỳ Ni Đa Lưu Chi, Phật hoàng Trần Nhân Tông. Còn có cả tượng thờ của Tổ sư Liễu Quán, Tổ sư Minh Hải, Bồ tát Thích Quảng Đức… Dọc theo hành lang hai bên (tả vu hữu vu) dẫn ra sau hậu đường, mỗi bên bài trí 9 pho tượng Tổ kế đăng (thường được gọi là Thập bát La hán) đều bằng gỗ với kích cỡ lớn hơn người thật. Đặc biệt, ngoài khoảng sân rộng thoáng, có đài cao thờ tượng Bồ tát Quan Thế Âm bằng đá nặng 10 tấn, đặt đứng trên đầu ngọn sóng với chiều cao 14m nhìn ra hướng khơi xa, biểu trưng cho “ngọn hải đăng tầm thanh soi đường cứu khổ cứu nạn” của ngư dân miền biển. Tượng rất nhiều, được bài trí khắp tịnh viện, có điều là không có người thuyết minh giải thích, nên khách đến chiêm bái chắc chắn sẽ không biết rõ hết lai lịch - tiểu sử của các Thánh tượng, ngay cả một số Tăng Ni và những người nghiên cứu sâu về lịch sử Phật giáo cũng chưa hẳn đã tường tận. Thiết tưởng cần có người thuyết minh túc trực, bằng không thì đặt những tấm bảng nhỏ ghi danh hiệu chư Phật, Bồ tát, Thánh chúng bằng chữ Việt, thay vì chỉ bằng chữ Hán. Điện thờ Phật Trúc Lâm tịnh viện đã được Tỉnh hội Phật giáo Khánh Hòa quản lý, trong tương lai sẽ được tổ chức những khóa tu dành cho Tăng Ni - Phật tử để trở thành chốn thiền môn tu niệm, truyền bá Chánh pháp, chứ không chỉ đơn thuần là một “thắng cảnh du lịch tâm linh”. Mặc dù là chùa mới, nhưng với địa thế đặc biệt và tầm vóc to lớn, tịnh viện nghiễm nhiên trở thành một danh lam thắng cảnh đã được nhiều người biết đến trong thời gian qua, từ nay sẽ góp phần làm đẹp thêm cho xứ Trầm hương Khánh Hòa.
MÃN ĐƯỜNG HỒNG